Main Menu

O jakości dowodów naukowych - komentarz na łamach European Heart Journal

Na łamach European Heart Journal ukazał się bardzo interesujący komentarz redaktora naczelnego czasopisma, Thomasa Luschera, poświęcony jakości dowodów naukowych.

Autor rozpoczyna od przypomnienia postaci Talesa z Miletu (624-547 p.n.e.) i jego stwierdzenia, że o charakterze natury nie przesądzają bogowie ale reguły nią rządzące. Koncepcja ta, jak pisze, umożliwiła odkrycie bezosobowych, matematycznych praw przyczynowości a w naukach o życiu wiedzę m.in. o higienie, anestezji, chirurgii aseptycznej, antybiotykach, szczepieniach, resuscytacji i kardiochirurgii.
Współczesna filozofia nauki, ustami Karla Poppera (1902-94) nauczyła nas, że obserwacje muszą przetrwać próbę czasu a nauka rozwija się poprzez stawianie hipotez i podważanie dotychczasowej wiedzy. Prace badawcze toczą się na wielu poziomach, poczynając od genów, białek, organelli, komórek, tkanek i narządów a kończąc na chorych i populacjach.
Przy opracowywaniu nowych metod terapeutycznych dowody muszą być gromadzone stopniowo - od nauk podstawowych do o jakości dowodów naukowych vegamedicałóżka chorego. W wielu przypadkach proces ten ulega przerwaniu. Luscher wymienia kilka przyczyn: po pierwsze hipoteza może być błędna, po wtóre modele zwierzęce mogą nie stanowić dobrego odzwierciedlenia organizmu ludzkiego, po trzecie dane mogą nie być zbierane starannie, a nawet mogą być fałszowane, punkty końcowe mogą być źle wybierane, a nieoczekiwane działania uboczne mogą być gorsze od oczekiwanych korzyści.
Przykładów może być wiele - cilazapril, hamujący zjawisko restenozy tętnic u szczurów okazał się całkowicie nieskuteczny w tym wskazaniu u ludzi, działania niepożądane inhibitorów cyklooksygenazy (zwiększenie liczby zawałów serca) były gorsze od uzyskanych efektów leczniczych, torcetrapib podwajał wprawdzie poziom cholesterolu HDL ale, nieoczekiwanie, zwiększał śmiertelność.
A zatem, zgodnie z przewidywaniami Poppera, większość odkryć zostaje w procesie naukowym odrzuconych. Przyczyn jest wiele: (i) niewłaściwe modele doświadczalne, (ii) niereprodukowalne wyniki (przesadzone, wyselekcjonowane lub sfałszowane); (iii) nieodpowiedni plan badania (np. niewłaściwy komparator); (iv) mała liczebność próby oraz (v) konflikt interesów.
Wszyscy publikujący powinni zatem mieć w pamięci sześć sformułowanych przez C. Glenna Bayleya elementów oceny wyników badań naukowych (zwłaszcza przedklinicznych) - czy próby wykonywane są w sposób zaślepiony, czy wyniki badań podstawowych zostały właściwie powtórzone, czy ujawniono wszystkie wyniki, czy badanie obejmowało kontrole pozytywną i negatywną, czy odczynniki były poddane walidacji oraz czy testy statystyczne były właściwe. W European Heart Journal poprawności procesu recenzowania publikacji strzeże niezależna Rada Etyki.

Thomas F. Luscher. The bumpy road to evidence: why many research findings are lost in translation , LINK: Eur Heart J 2013;34:3329
Telefony kontaktowetel. (0−22) 632−15−14,
tel. (0−22) 632−16−14
Napisz do nasvegamedica@vegamedica.pl

ul. Szymczaka 5
wejście z rogu
ul. Kasprzaka i Bema