Main Menu

Rola grzybów w etiopatogenezie chorób alergicznych

Gwałtowny wzrost zachorowań na choroby alergiczne ma swoje podłoże nie tylko w czynnikach genetycznych oraz w tzw. zatruciu naturalnego środowiska człowieka. Jednym z nowych ważnych czynników jest pojawienie się alergenów, które dotychczas odgrywały głównie rolę zakaźną. Czynnikiem tym są grzyby.

Dermatofitozy

grzyby vegamedica

Są to infekcje skóry często występujące w populacji. Produkty metabolizmu grzybów wnikają głęboko w skórę stając się przyczyną szeregu reakcji o charakterze zapalnym i alergicznym. Grzybem najczęściej atakującym skórę pacjentów jest Trichophyton. U większości ludzi występuje samoograniczająca się infekcja grzybicza, w zwalczaniu której główną rolę odgrywa odporność komórkowa pacjenta. Przewlekłe, trudne do leczenia objawy chorobowe występują u pacjentów z obniżoną odpornością komórkową.

U pacjentów atopowych, u których występują swoiste przeciwciała klasy IgE skierowane przeciwko Trichophyton, obserwuje się nieaspirynowe polipy nosa oraz tzw. astmy endogenne. Należy pamiętać, że antygeny Trichophyton są zdolne do wywoływania zarówno odpowiedzi typu natychmiastowego (anafilaktyczne) jak i opóźnionego. Sugeruje się, że infekcja Trichophyton przedstawia interesujący dichotomiczny model alergii, w której dominującą rolę odgrywa Th1 i Th2. Uważa się, że przewlekłe dermatofitozy są czynnikiem wyzwalającym alergię – stworzono nawet pojęcie atopowego zespołu przewlekłej dermatofitozy (atopic chronic dermatophytosis syndrome). Wielu alergologów uważa, że wchłaniany przez skórę i błony śluzowe Trichophyton może alergizować narządy wstrząsowe (górne i dolne drogi oddechowe), prowadząc do nieuleczalnych (bo źle zdiagnozowanych) chorób układu oddechowego i skóry.

Świat grzybów

Liczba infekcji grzybiczych gwałtownie wzrasta. Jest to wynikiem wpływu czynników zawodowych (rolnictwo, weterynaria, wojsko, sport) oraz nieprzestrzegania higieny osobistej, żywienia i ubioru (ciasne buty), obniżonej odporności komórkowej występującej wskutek stosowania antybiotyków, sterydów, zamierzonej immunosupresji – przeszczepy narządowe. Grzybice dzielimy na powierzchowne i głębokie a grzyby je wywołujące na:

  1. Dermatofity - Trichophyton, Microsporium, Epidermophyton powodujące grzybicę skóry, paznokci i włosów,
  2. Drożdżaki - Candida, Cryptococcus atakujące najczęściej błony śluzowe,
  3. Pleśniaki - Asperillus, Penicyllum,
  4. Grzyby bimorficzne - Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci uwagę klinicystów przykuwa głównie Candida albicans, Aspergillus fumigatus oraz Zygomycetes. Jednak w ciągu ostatniej dekady dokonała się znacząca zmiana dotycząca rodzaju i liczby atakujących nas grzybów. Kiedyś dominował Candida albicans. Dużo większą rolę odgrywają obecnie Candida tropicalis, Candida parapsilosis, Candida glabrata i Candida crusei.

Zygomycetes

Obejmują ponad 20 rodzajów grzybów, z których najważniejsze to Mucor, Rhizomucor i Apsidia. U pacjentów ze znacznie obniżona odpornością komórkową może dochodzić do infekcji tym grzybem poprzez drogi oddechowe.

aspargiloza vegamedica

Aspergiloza (grzybica kropidlakowa)

Aspergiloza obejmuje głównie zatoki szczękowe, oskrzela i płuca. Aspergillus jest grzybem powszechnie występującym, a drogą wejścia do ustroju są głównie drogi oddechowe.

Pityriosporium orbiculare (M. Futur)

Jest częścią normalnej mikroflory skóry. Jednak może on wywołać odpowiedź swoistych IgE u pacjentów atopowym zapaleniem skóry. Współcześnie uważa się, że jest on zasadniczym czynnikiem wywołującym atopowe zapalenie skóry.

Trichophyton

Reakcje alergiczno - zapalne najczęściej wywołują Trichophyton rubrum, Trichophyton tonsurans oraz Trichophyton mentagrophytes.

Astma wieku późnego (po 40 - stce)

Już w 1936 sugerowano, że niektóre przypadki astmy wieku późnego są wywołane kolonizacją skóry przez Dermatofity, a w szczególności przez grzyb Trychophyton. Często występują ona z polipami nosa i zapaleniem zatok. Zwykle wywiad u takich pacjentów nie jest obciążony osobniczym czy rodzinnym występowaniem alergii. Natychmiastowe testy skórne są ujemne. Zresztą alergeny tych grzybów rzadko występują w prick testach. Antygenu tego nie zawierają także testy do badania swoistych IgE w surowicy krwi. Opóźniona pozytywna reakcja w testach skórnych n antygeny Trichophyton występuje często. W surowicy krwi spotykane są swoiste IgE, a próby prowokacyjne donosowi i odoskrzelowe ekstraktem Trichophyton są dodatnie. Ostatnio pulmonolodzy i alergolodzy zwracają uwagę na to, że dobrze zdiagnozowana zależna od Trichophyton astma może być skutecznie leczona flukonazolem. Szereg obserwacji klinicznych wykazuje, że leczenie przeciwgrzybicze eliminuje objawy astmy oskrzelowej. Z badań epidemiologicznych wynika, że w Polsce u 42% populacji występuje grzybica stóp a u 21% grzybica paznokci. Rodzaj Trichophyton należy do grzybów najczęściej wywołujących te jednostki chorobowe.

Polipy nosa

Obejmują ok. 5% populacji. Mimo wielu badań naukowych ich etiologia nie jest jasna. Ze względu na narastającą ilość infekcji grzybiczych oraz reakcji alergicznych na grzyby, istnieją próby ustalenia grzybiczej etiologii polipów nosa. Najczęściej w wynikach testów skórnych stwierdza się obecność: Trichophyton, Candida, Aspergillus, Alternaria, Roztocza, pyłki.

Należy pamiętać, że Candida albicans jest saprofitem stale obecnym na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych. Jego działanie alergizujące jest relatywnie słabe. Stały jednak kontakt z tym alergenem prowadzi do przewlekłych, podostrych stanów alergicznych prowadzących do blokady nosa i utraty węchu. Candida albicans nie występuje w powietrzu w postaci lotnej. Tłumaczy to dlaczego pacjenci ci nie cierpią na zapalenie spojówek astmy sezonowe.

Zapalenie zatok

Etiologia grzybicza powinna być podejrzewana wówczas, gdy w przypadku przewlekłego zapalenia zatok na zdjęciach tomografii komputerowej widoczne są miejscowe i rozlane ogniska, które są wynikiem pochłaniania przez grzyby jonów metali ciężkich.

candida vegamedicaAlergiczne zapalenie zatok występuje u pacjentów atopowych. Grzyby najczęściej odpowiadające za stan chorobowy to: Bipolaris, Curvularia luneta, Aspergillus fumigatus, Trichophyton oraz Candida. Większość pacjentów ma podwyższony całkowity poziom IgE oraz IgE specyficznych skierowanych na alergeny grzybów.

Atopowe zapalenie skóry

Jest przewlekłym, wieloprzyczynowym schorzeniem zapalnym, w którym kluczową rolę odgrywają komórki Cd4T. Podwyższony poziom IgE obserwujemy u 80% pacjentów z AZS. W surowicy krwi pacjentów udaje się wykryć przeciwciała IgE skierowane przeciwko Candida albicans, toksynom gronkowcowym oraz Pityrosporum orbiculare oraz Malassezia furfur. Ten ostatni jest grzybem lipolitycznym, który kolonizuje bogate w gruczoły łojowe okolice skóry (głowa i szyja). Odgrywa rolę w patogenezie takich jednostek chorobowych jak: łojotokowe zapalenie skóry oraz zapalenie mieszków włosowych. Bardzo często u pacjentów z AZS i atopowym zapaleniem śluzówki nosa znajdowane są przeciwciała klasy IgE przeciw Malassezia farfur. Przeciwciał tych nie stwierdza się u ludzi zdrowych.

Terapia

W chorobach alergicznych wywołanych grzybami powinno się stosować leki przeciwgrzybicze oraz immunoterapię. Nową zasadą jest podawanie leku przeciwgrzybiczego, który usuwa alergen (grzyb) ze skóry i błon śluzowych. Na grzyby najczęściej wywołujące alergizację (Trichophyton, Candida, M.furfur) dobrze działają pochodne triazolowe, a w szczególności Fluconazol.

Telefony kontaktowetel. (0−22) 632−15−14,
tel. (0−22) 632−16−14
Napisz do nasvegamedica@vegamedica.pl

ul. Szymczaka 5
wejście z rogu
ul. Kasprzaka i Bema